تکثیروپرورش لای ماهی (تنچ)   (tinca tinca)

تصوير اصلي را ببينيد

          

پرورش لای ماهی همراه با سایر ماهی ها

لای ماهی گونه ای از ماهیان آب شیرین است که درپرورش متراکم دراستخرهای پرورشی به خوبی پاسخ نمی دهد. چنان چه لای ماهی توام با ماهی کپوربرای مدت طولانی نگهداری شود،نمی تواند رقابت غذایی شدید راتحمل نموده وبه زندگی ادامه دهد.به همین علت است که تولید این ماهی دراروپاکاهش یافته است،گرچه بازارهای اختصاصی خود را (تجارت زینتی وورزشی) دارا می باشد. مناسب ترین محیط زیست برای لای ماهی استخرهای قدیمی است که برای نگهداری ماهی کپور (محل های انباشته از گل ولجن) مناسب نی ستند.درچنین شرایطی،آن هم درپرورش های غیر متراکم،لای ماهی به عنوان دومین ماهی پس از کپور محصول خوبی تولید می کند.

پرورش به روش سنتی

در تلاش های مربوط به پرورش سنتی،تمام ماهیان مخلوط زمستانی به استخرهایی مه ماهیان بالغ درشروع فصل روی گیاهان تخم ریزی می نمایند ویا به استخرهای پرواربندی ویا استخرهایی که مخصوص تولید ماهیان به صورت بازار پسند هستند منتقل می شوند. تعداد چشمگیری ازتخم ها ولاروهابه وسیله کپورماهی ها وهمچنین سایر گونه ها خورده می شوندولی بخشی از نوزادان این ماهی به اندازه انگشت قدی می رسد.

 

پرورش نیمه متراکم

به دلیل توجه روز افزون به بچه لای ماهی، روش های تفریخی برای تولید انبوه بچه ماهی توسعه یافته است.فن آوری اصلی قابل استفاده برای کپور ماهیان برای لای ماهی نیز قابل اجرامی باشد،منتها تفاوتهای خاص برای این ماهی وجود دارد که باید توضیح داده شود.

تعین جنسیت این ماهی بابرسی باله شکمی آن مشخص میگردد. لبه های باله های شکمی ماهی ماده نازک وصاف هستند درحالی که این باله ها در ماهی نربه مراتب بزرگتروضخیم تربوده ودارای انحنا می باشد( باله های ماهی نر آنقدر بزرگ می باشد که مخرج را کاملا می پوشاند). ماده های مولد کاملا رشد یافته داری شکم گردوبزرگ هستند.

آماده سازی برای تکثیر با گونه های علفخوار رامی توان پس از تعین جنسیت در استخرهای کوچک ویا بزرگ انجام داد.اگر چه تخم ریزی کنترل نشده در استخرهای عمیق عمومیت ندارد،بهتر است برای امنیت جنس ها آنها رادرماه آوریل جدا نمود. نگهداری لای ماهی با کپور ماده برای تکثیر به دلیل امکان توقف رشد تخم ها مناسب نیست.لای ماهی برای تخم ریزی نیاز به آب گرم تری نسبت به ماهی کپور دارد،درنتیجه تخم ریزی آن دیر تر صورت می گیرد.فصل تخم ریزی آنها معمولا از نیمه ژوئن تا نیمه ژوئیه است.

توصیه می گردد که برنامه تخم ریزی را با گروهی متشکل از20تا30 ماده و20تا30 نر درتفریخگاه آغازنمود.استفاده از هورمون یک بار وبا بهره گیری از غده هیپوفیز ماهی کپور صورت می گیرد.برای لای ماهی های بالغ 9تا10 میلی گرم(سه غده کامل) استفاده شده که در شکم تزریق می شود(دربن باله شکمی) به نرها وماده هاهورمون به یک اندازه تزریق می گردد.ماهی های بزرگ تر هورمون بیشتری دریافت می کنند.

توصیه می شود که وسیله ای در تانکهای تخم ریزی قرارداده شود که بصورت شناور در سطح آب قرار گرفته وضمنا سایه ایجاد نماید. ماهی ها تخم ریزی نموده وتخم هایشان رابه این شئ می چسبانند.در شرایط آرام ومطلوب،ماده های نگهداری شده با نرها باید 16تا18 ساعت پس از تزریق هورمون(درحرارت 24 درجه سانتی گراد) شروع به تخم ریزی نمایند. پس از 10 دقیقه انتظار،مالش دادن شکم را می توان آغاز نمود.رشد وبلوغ تخم های لای ماهی به طور دوره ای صورت می گیرد، به همین علت شکم ماهی های ذخیره شده باید چندبار مالش داده شود.

ماده ها یک ساعت پس از نخستین مالش در ناحیه شکم باید مجددا مالش داده شوند تا تخم هایشان که دراین مدت کاملا رسیده شده اند، خارج گردد. بر خلاف ماهی کپوروماهی گیاهخوار که مقدارتخمهای هرماهی ماده دریک ظرف قابل جمع آوری است، تخم های چندین لای ماهی ماده  دریک ظرف جای می گیرد، زیرا حجم تخم ها در ابتدا بسیار کم است.

نرها باوجود تزریق هورمون هیپوفیزمقدار کمی اسپرم تولید می کنند، به همین علت نرها کاملا خشک می باشند وباید دربالی ظرف وبر روی تخم ها شکمشان مالش داده شود. اگر اسپرم کافی بر اثر مالش دادن به دست نیامد،باید یک یا دونر را کشت وبیضه هایشان را جدا نمود وباعبور دادن از یک توری باسوراخ های ریز بر روی تخم ها ریخت. دویا سه قطره اسپرم برای بارور کردن100 میلی لیتر تخمک کافی است.عمل لقاح بااستفاده از محلول لقاح نمک اوره(یک لیتر آب محتوی 4 گرم محلول نمک و3 گرم اوره) صورت می گیرد.

تخم های لای ماهی کمتر از تخم های کپور چسبناک است، بنا بر این استفاده از تانن واقعا ضرورت ندارد.تخم های منتقل شده به شیشه ها ممکن است درتماس با آب تازه تاحدی چسبندگی پیدا کنند،خصوصا اگر تورم وازدیادحجم آنها کامل نشده باشد. بنابراین مرحله شستشوی آنها با آب کاهش یابد.

همچنان که تخم ها در ظرف شیشه ای به حالت چسبیده در می آیند،باید آنهارا بادقت ومکررا به هم زد تا از چسبندگی آنها جلوگیری شود. این عمل در 10تا22 ساعت ابتدای پدیده تفریخ ضروری می باشد.توصیه می گردد که تخم ها رابا ماده قارچ کش مالاشیت سبز برای پیشگیری از آلودگی به قارچ درمان نمود، خصوصا در مورد تخم های لای ماهی که سرعت لقاح کمتر از70 درصد است.

در بین ماهیان پرورش یافته نوزاد لای ماهی وسوف بسیار کوچکند وباید این موضوع را هنگام استفاده از توری برای گرفتن آنها درظروف بزرگ شیشه ای زاگر مورد توجه قرارداد. مرحله ای که نوزادلای ماهی تغذیه نمی کند 4تا5 روز در حرارت 23 درجه سانتی گراد طول می کشدکه به مراتب طولانی تر از ماهی کپور یا ماهی علفخوار است. این نکته مهم است که باید ذخیره سازی بچه ماهیان در حال تغذیه را تا زمانی که همه بچه ماهیان به نحو مطلوب شنا کنند به تاخیر انداخت،در غیر این صورت میزان زنده ماندن آنها بسیار کم می شود.

پرورش نوزادان مشابه کپورماهیان است. به دلیل اندازه کوچک آنها، بسیار مهم است که پیوسته از تراکم زیاد روتیفر های درون آب اطمینان حاصل نمود. تجربه نشان داده که بچه لای ماهی که سرعت رشد کندی دارد، پروتئین حیوانی در غذای مکمل(گوشت یا پودر ماهی) را ترجیح می دهد.

مرحله پرورش نوزاد باید تاآنجاکه امکان دارد طولانی گردد تا به هنگام صید به قدر کافی قوی شده باشند. درحین صید، لای ماهی ممکن است خود رادر میان گل ولای بستر دفن نماید. همچنان که سطح آب پایین می رود بسیاری از آنها در سوراخ ها وحفره ها وغیره باقی می مانند، بنا براین ضرورت دارد که کاهش سطح آب خیلی به آهستگی و کندی صورت گیرد. بچه ماهی ها ممکن است در مراحل پایانی تخلیه استخر با آب به خارج منتقل گردند واین مرحله را بسیار بحرانی وپردردسر نمایند. چنانچه تعدادزیادی حشره ماهی خوارنوتونکتا قبل از تخلیه در استخر وجود داشته باشد،باید روز قبل آنهارا با مواد حشره کش ازبین برد.