ویرمی بهاره کپور(SVC)
ویرمی بهاره کپور(SVC)
SVC یک بیماری ویروسی حاد ماهی کپور است که مو جب تلفات شدیدی در کپورهای پرورشی اروپا شده است . این بیماری تحت عناوین استسقاء عفونی حاد ، عفونی استسقاء عفونی کپور ، سپتی سمی هموراژیک ، آسیت عفونی ، سرخجه ، رابدوویروس کپور ، التها ب ویروسی کیسه شنا وSBI ویروسی نامیده شده است .
عامل و همه گیر شناسی بیماری
فرم آسیت حاد که تحت عنوان ویرمی بهاره کپور شناخته شده توسط رابد وویروس کارپیو ایجاد می شود . فرم ضایعات مزمن جلدی که تحت عنوان در ماتیت قرمز کپور شناخته شده به وسیله با کتری آئروموناس سالمو نیسیدا ایجاد می شود . رابدوویروس کارپیو از لارو، نوزاد ، انگشت قد وبالغین ماهیان کپور معمولی ، کپور علفخوار، سر گنده و ماهی کاراس جدا شده است .
این بیماری ویروسی از کشور های خاورمیانه ، انگلیس ، کشورهای شرق وغرب اروپا گزارش شده است . تلفات شدید در کپور پرورشی ایجاد می کند .
رابد وویروس کارپیو با مدفوع و قالبهای موکوسی دفعی به محیط وارد می شود . آبششها مکانهای ورود ویروس و تکثیر اولیه آنها می باشد . ویرمی بعد موجب پخش شدن ویروس به سایر بافتها واندامها می گردد .
در زمان تخم ریزی ماهیان تخمها مو جب انتشار ویروس می شوند . این بیماری ویروسی به طور تجربی توسط همزیستی ماهیان سالم وبیمار، تزریق داخل مغزی ، داخل صفاتی و وارد کردن ویروس به داخل روده انتقال می یا بد ولی ویروس از طریق تماس با پوست جراحت دیده انتقال نمی یابد .
شپشک کپور( Argulus faliaceus ) وزالو( Leech ) ناقلین مکانیکی رابدوویروس کارپیو می باشند ولی تکثیر ویروس در این انگلها صورت نمی گیرد. همچنین مرغ ماهیخوار( Ardea cinerea ) نیز می تواند به عنوان ناقل مکانیکی عمل کند . ویروس می تواند از طریق آلودگی دستگاه ووسایل هچری منتقل شود . رابدوویروس کارپیو در مگس ( Drosophila melanogaster )تکثیر می یابد ولی انتقال تو سط حشره ناقل تا به حال گزارش نشده است . ماهیان در هر سنی نسبت به بیماری ویرمی بهاره کپور حساس می باشند ولی بیشترین تلفات در جوانها وماهیان زیر یک سال اتفاق می افتد . هر چه ماهی از درجه حرارت مطلوبفیزیو لوژیک دورتر باشد ، بیماری شدیدتر می باشد . در آبهای با دمای پایین (زیر10درجه سانتی گراد ) پاسخ ایمنی میزبان کاهش یافته و تکثیرویروس هم کندتر می شود ولی بیماری زایی ویروس کاهش نمی یابد.
در حرارت11 تا 18 درجه سانتی گراد علائم بالینی دیده می شود ولی برخی ماهیان پاسخ ایمنی شدیدی نشان داده و زنده می مانند . در دمای بالاتراز18 درجه سانتی گراد پاسخ ایمنی شدید تری رخ می دهد و احتمال زنده ماندن با افزایش دما زیاد می شود .
استرسهای محیطی و مدیریتی مانند ترکم بالا ی ماهیان ، دستکاری بیش از حد ، کیفیت پایین آب ، تغذیه نا مناسب ، تغییرات نا گهانی دما پتانسیل ایجاد بیماری شدید را افزایش ومی دهد .
علائم بالینی و ضایعات
تجمع ماهیان در محل ورودی استخر از اولین علائم شیوع SVC است . تعداد تنفس کاهش می یابد برخی از ماهیان مبتلا در کف استخر استراحت می کنند . عدم تعادل ماهی ، بی حال ، شنای یک طرفه یا حرکت بی هدف از علائم دیگر بیماری است . ماهیان مبتلا شکم متسع داشته و پتشی یا خونریزی نقطه ای روی پوست ، آبششها ، باله ها وچشم دیده می شود.
قالبهای مدفوع موکوئیدی بلند و ضخیم از مخرج ادماتوز بیرون زده و آویزان است . بیرون زدگی چشم به طور خفیف ممکن است دیده شود ،تیرگی در سراسر پوست دیده می شود . آبششها رنگ پریده و فیبریلاسیون عضلانی می تواند در برخی از مبتلایان دیده شود . هنگامی که ماهی آلوده در آب صاف نگهداری شود مایع آسیت خونی از مغرج خارج می شود.
از نظر بررسی داخلی نشانه های کلی شامل خونریزی همراه با آسیت در محوطه بطنی می باشد . هموراژی متعدد گوناگونی در روی کیسه شنا رخ می دهد که یک یافته تشخیصی درSVC همانند آن چه در SBI وجود دارد می باشد . طحال بزرگ وخون ریزی نقطه ای در قلب ، کلیه ها ، روده ، صفاق وعضلات اسکلتی مشاهده می شود . آنتریت کاتارال باعث بروز قالب مدفوعی آویخته از مخرج می گردد . در معاینات پس از مرگ پریتونیت والتهاب روده مشاهده می شود . خون ریزی نقطه ای واکیموز در اندام های داخلی ، مغز ، عضلات اسکلتی ودیواره های داخلی کیسه شنا قابل مشاهده است . کلیه قدامی وروده اولین بافت های هستند که به طور ماکروسکوپی درگیر می شوند . ادم در بافت های زیر جلدی وعضلات اسکلتی رخ می دهد . در کبد هپاتوسیست ها تجزیه واز هم جدا می شوند ودچار تعقیرات نکروتیک چند گوناگونی ولیز سلولی می شوند . در طحال تعداد اجزاء لنفاتیک وهموسیتیوبلاستیک افزایش یافته وهیپرپلازی اندوتیلوم قابل ملاحظه است . پانکراس نفوذ لکوسیت ها ، تورم ولیزوسلولی را نشان می دهد . در کلیه نکروز کانونی در اپی تیلوم توبولها رخ داده توبولها انباشته از سلول های تخریب شده می شوند . مایع سروزی در گلومرول ها تجمع یافته وبافت خون ساز کلیه دچار نکروز می شود . ادم عروقی در بافت قلبی ، مغزی ودرغشای روده ای رخ داده تعداد گلوبول های قرمز در میان ماهیان مبتلا به میزان زیادی کاهش می یابد . در بررسی با میکروسکوپ الکترونی ذرات شبه ویروسی به قطر 180 – 90 نانومتر که گلوله ای شکل هستند در بافت های آلوده دیده می شوند .
تشخیص
تشخیص احتمالی ویرمی بهاره کپور بر اساس علائم بالینی است . تشخیص قطعی به وسیله جدا سازی ویروس وشناسائی آن از طریق سرولوژی تایید می گردد ، روش های فلورسنت آنتی بادی وایمونوپراکسیداز غیر مستقیم آنتی ژن های ویروس را در قطعات فریز شده کبد ، کلیه و طحال مشخص می کند . از آنتی بادی خنثی کننده ویروس در سرم کپور به طور وسیعی برای تعیین ویروس مورد استفاده قرار می گیرد . رابدوویروس کارپیو را می توان از اکثر اندام های داخلی و بافت ها. جدا کرد وبیشترین تراکم ویروس در کبد ، کلیه وطحال می باشد . ویروس در تیره های سلولی BB،EPC وFHM تکثیر می یابد وهمچنین ویروس در کشت سلولی در دمای 4 – 32 درجه سانتی گراد نیز تکثیر می یابد .
درمان وکنترل
روش های مرسوم پرورش کپور بسیار گسترده ووسیع است . استخرهایی که آب مصرفی آن ها از آب رودخانه تامین می شود در صورت عدم کنترل آب ، پیشگیری بیماری ویرمی بهاره مشکل تر می باشد . روش های پیشگیری کننده مانند ضدعفونی کردن استخرها ووسایل ، ضد عفونی کردن تخم ها به وسیله یدوفور در کنترل وپیشگیری موثر می باشند . پرورش دائمی ماهیان در دمای 22 – 20 درجه سانتی گراد ماهی را از بیماری محافظت می کند . ولی پیشگیری بر پایه محیط طبیعی از لحاظ از لحاظ اقتصادی امکان پذیر نیست . به وسیله ویروس غیر فعال می توان ایمنی را در دمای بالا تر از 20 درجه سانتی گراد ایجاد کرد . واکسن غیر فعالی که در مزارع پرورش ماهی استفاده می شود به طور قابل توجهی تولید انتی بادی خنثی کننده ویروس به مدت 18 ماه می کند . واکسن های تولید شده از ویروس های غیر فعال باید از راه تزریق داخل صفاقی به کار گرفته شوند زیرا جذب ویروس از طریق غوطه ور سازی کافی نخواهد بود . ماهی باید در فصل تابستان یا پاییز برای پیشگیری از بیماری ایمن شود . چنان چه ماهی بیمار باشد ویا در صورتی که ماهیان تحت استرس فیزیولوژیکی باشند ایمن کردن آن ها موثر نخواهد بود .